Wat is een warmtepomp en is het de investering waard?

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp werkt als een omgekeerde koelkast. In plaats van warmte af te voeren, geeft een warmtepomp net warmte af. Tijdens dat proces verbruikt een warmtepomp stroom. Dat stroomverbruik is veel minder dan wanneer u uw woning alleen maar elektrisch zou verwarmen, maar meer dan wanneer u met gas of stookolie verwarmt.

“De efficiëntie van een warmtepomp wordt uitgedrukt in een SCOP (Seasonal Coefficient of Performance). Een warmtepomp met een SCOP van 4, zal met 1 eenheid elektriciteit 4 eenheden warmte produceren”, vertelt Ellen Van Mello, beleidsmedewerker warmtepompen bij ODE (Organisatie Duurzame Energie). “Met de opgewekte warmte kan u water verwarmen (voor centrale verwarming en/of sanitair), lucht verwarmen of beide door toestellen te combineren.” Er bestaan ook warmtepompen die u kan gebruiken als koelinstallatie in de zomer, door het werkingsproces om te draaien.

Net als de verkoop van zonnepanelen en thuisbatterijen, boomt ook de verkoop van warmtepompen in België. In 2020 werden er in totaal 152.900 verkocht en in 2021 al 165.700 (inclusief voor kantoren, hotels, …). Meer dan de helft daarvan zijn lucht/lucht-warmtepompen (zie verder).

Warmtepompen die warmte uit bodem halen (geothermische warmtepompen)

Een geothermische warmtepomp haalt energie uit de aardwarmte (van de grond of van het grondwater). Het rendement ligt hoger dan bij warmtepompen die energie uit de lucht halen, maar ze zijn ook duurder in aankoop. Omdat er boringen bij komen kijken kan er ook een vergunning voor nodig zijn, afhankelijk van uw woonplaats. U informeert daarom best naar de modaliteiten bij de dienst Stedenbouw van uw gemeente.

• Een bodem/water-warmtepomp haalt de warmte uit een verticale buis die diep in de grond wordt geboord, of uit een horizontaal netwerk van buizen die in de bodem worden verwerkt (bijvoorbeeld in de tuin). In deze buizen zit een vloeistof die de warmte absorbeert en naar de unit brengt.
  Richtprijs (incl. btw en plaatsing): 10.000 à 24.000 euro
  
  
• Bij water/water-warmtepomp is de warmte afkomstig van grondwater dat opgepompt wordt, en vervolgens weer in de bodem wordt geperst. Dit soort pomp is steeds vergunningsplichtig. Onder meer daarom wordt dit type nog zelden geïnstalleerd bij particulieren. Bovendien zijn de boringen best ingrijpend, of helemaal niet mogelijk.
  Richtprijs (incl. btw en plaatsing): 15.000 à 20.000 euro

Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een gas- of stookolieketel. Bij zo’n hybride warmtepomp gaat ook de cv-ketel aan als het erg koud wordt en uw warmtepomp de woning niet meer voldoende kan verwarmen. Dit systeem bepaalt zelf de meest energiezuinige verwarmingsmethode. Er bestaan zowel all-in toestellen (warmtepomp en gascondensatieketel), als toestellen die u aan een gascondensatieketel kan koppelen.

• Richtprijs voor een all-in warmtepomp: 13.000 à 15.000 euro (incl. btw en plaatsing)
• Richtprijs voor een warmtepomp die aan een bestaande gascondensatieketel wordt gekoppeld: 8.000 à 12.000 euro (incl. btw en plaatsing).

Opmerking: de richtprijzen hierboven zijn getoetst met een installateur, en zijn louter ter indicatie. De werkelijke kosten kunnen een (pak) hoger of lager uitvallen, afhankelijk van het merk, de installateur, de eigenschappen van uw woning, enzovoort. Een bijkomende prijsindicatie vindt u op infowarmtepomp.be. Deze website is een gezamenlijk initiatief van Belgische producenten en verdelers van warmtepompen en de beroepsvereniging van koeltechnische bedrijven.

Hoeveel bespaar ik op mijn energiefactuur met een warmtepomp?

De meeste Belgen verwarmen hun woning en sanitair water met gas. "Om de besparing in energiekosten te becijferen, gebruiken we als referentie een verwarmingsketel op gas (hoogrendement)", vertelt Jan Hoogmartens van Viessmann. "Wie een warmtepomp kiest, ziet zijn verwarmingskosten gemiddeld dalen met 36 tot 51% in vergelijking met de energiekosten van een hoogrendementsketel op gas, gemiddeld 66 tot 80% in vergelijking met wie volledig elektrisch verwarmt en gemiddeld 23 tot 38% in vergelijking met een moderne stookolieketel.". De gasfactuur van een doorsnee Belgisch gezin bedraagt ongeveer 2.700 euro (verwarming en warm sanitair water). Met een warmtepomp zakt de verwarmingsfactuur naar ongeveer 1.320 à 1.730 euro, afhankelijk van de soort warmtepomp. Bovenstaande cijfers zijn gebaseerd op de energieprijzen op 1 augustus 2022.

Conclusie: warmtepompen, een slimme investering?

Een warmtepomp in is ieder geval een slimme investering op vlak van duurzaamheid. In het kader van het klimaatbeleid legt de overheid steeds strengere energienormen op aan woningen. "Warmtepompen - zeker de geothermische modellen - verbruiken een pak minder energie dan een gasketel of volledig elektrische verwarming. Met een warmtepomp boekt u een milieuwinst en bent u niet langer afhankelijk van gas of stookolie voor uw woning (behalve bij hybride modellen)", vertelt Jan Hoogmartens van Viessmann. "Indien u zelf elektriciteit produceert met zonnepanelen kan u zelfs een CO₂-vrije installatie realiseren. En zelfs zonder eigen zonnepanelen werken warmtepompen een pak properder dan fossiele ketels. De uitstoot kan tot 80% lager uitvallen dan de oudere gas- en mazoutbranders die u vandaag in vele huizen vindt."

Is een warmtepomp ook een slimme investering voor uw portemonnee? Met een warmtepomp geniet u van een lagere energiefactuur, en u kan een premie ontvangen van uw gewest (en eventueel gemeente) Maar het blijft het een stevige investering om dragen (een hoogrendementsgasketel kost u bijvoorbeeld 3.000 à 6.000 euro incl. btw en plaatsing). Wat de uiteindelijke terugverdientijd van een warmtepomp is, hangt af het type warmtepomp u laat installeren, de premies die u daarvoor krijgt, de evolutie van de energieprijzen en het huidige energiepeil van uw woning (eerst isoleren is de boodschap).

Bijkomend voordeel: met een warmtepomp heeft u een futureproof oplossing in huis. Een warmtepomp heeft bovendien een gunstige invloed op de EPC-score van uw woning, en dat is een extra troef als u uw huis vroeg of laat wil verkopen.