Op kot gaan en geldzaken: tips voor studenten

Op kot gaan is voor veel studenten (en hun ouders) een grote stap. Behalve zelf hun potje leren koken en de boel proper houden, komt er voor de studenten nog een taak bij: zelf geldzaken beheren.

Bent u ouder van een kotstudent (in spe)? Dan is het over het algemeen best om zo veel mogelijk verantwoordelijkheden door te geven. Op die leeftijd kan uw dochter of zoon zelf een budget opstellen, rekeningen betalen, een verzekering afsluiten, enzovoort. Zo leert uw kind om met vaste lasten om te gaan, en (nog) beter op inkomsten en uitgaven te letten. Met andere woorden: door de student zelf zijn/haar kosten te laten betalen, kan hij/zij alvast proeven van wat het is om op eigen benen te staan.

Het budget van een kotstudent

Wettelijk gezien hebben ouders een onderhoudsplicht tot de studenten klaar zijn met hun opleiding. Of de prijs van een kot daar ook onder valt, hangt af van de situatie. Een meerderjarige is immers niet verplicht om thuis te blijven wonen, en kan dus zelf kiezen om al of niet op kot te gaan. Ouders en studenten kunnen bijvoorbeeld overeenkomen dat de student (een deel van) de huur van het kot op zich neemt. Maar soms kan de pendelafstand of -tijd te groot zijn en is op kot gaan een noodzakelijke oplossing.

De meeste ouders geven maandelijks of wekelijks een vast bedrag aan de student om die periode te overbruggen. Maar hoeveel kost het om kotstudent te zijn, of een kotstudent in huis te hebben? Een aardige duit, becijferde het Centrum voor Budgetadvies en -onderzoek van de Thomas More hogeschool (CEBUD). Zeker als u de vergelijking maakt met studenten die thuis blijven wonen. Een kotstudent die een bacheloropleiding volgt zou zo’n 5.181 euro budget meer vragen dan een student die niet met eigen wagen naar school pendelt.

Echter, niet alle kosten zijn ook voor rekening van de kotstudent. De berekening van het CEBUD weerspiegelt het algemene levensonderhoud van een student, of hij op kot gaat of niet. Daaronder valt onder andere ook kleding en ontspanning, zaken die de student misschien al van zijn/haar zakgeld betaalt. Maar ook de kost van de kamer van de student in de gezinswoning (aandeel in de huurprijs of hypothecaire lening), een indirecte kost die door de ouders gedragen wordt.

1. Leefkosten: voeding, gezondheid en verzorging, kleding, mobiliteit

Een kotstudent zal tijdens de week (vaak) zijn eigen potje koken, een pendelstudent kan de voeten onder tafel schuiven bij de ouders. Een kotstudent zal volgens het CEBUD 2.430 euro per jaar aan voeding besteden, een pendelstudent 2.122 euro.

Wat gezondheid en verzorging betreft, zal de kotstudent een eigen huisapotheek moeten voorzien. Het CEBUD rekent hiervoor op een meerkost van 58 euro ten opzichte van een student die pendelt.

Kleding is voor beide type studenten gelijk (579 euro per jaar), net zoals ontspanning (2.782 euro per jaar) en mobiliteitskosten voor niet-schoolgerelateerde verplaatsingen (371 euro per jaar).

Ten slotte is er de huur (of maandelijkse aflossing) van de gezinswoning. Een pendelstudent zal thuis blijven slapen, maar ook de kotstudent heeft uiteraard ook een kamer thuis die hij/zij voornamelijk in het weekend gebruikt. Het CEBUD budgetteerde dit op 1.954 euro. Dat is het verschil in de mediane huur van een kwaliteitsvolle Vlaamse woning met één en met twee slaapkamers, inclusief kamerinrichting en verbruikskosten.

2. Directe studiekosten: inschrijvingsgeld, cursussen, laptop

Binnen de directe studiekosten – kosten in functie van de opleiding – zijn er geen verschillen tussen een kotstudent of pendelstudent. Wel is er een verschil in het maximum studiegeld dat hogescholen en universiteiten mogen vragen. Een beurstariefstudent die een opleiding volgt van 60 studiepunten betaalt 116 euro inschrijvingsgeld, een bijna-beursstudent 579 euro en een niet-beurstariefstudent 980 euro.

Cursussen, boeken en andere leermiddelen zijn afhankelijk van de opleiding. Gemiddeld zal een opleiding aan een hogeschool 265 euro per jaar kosten, een opleiding aan een universiteit 282 euro. Ook kunnen stages, studiereizen, eindwerken of gebruik van een atelier voorzien zijn in de opleiding. Een student aan de hogeschool betaalt hiervoor gemiddeld 165 euro per jaar, een student aan de universiteit 104 euro. U gaat best te rade bij het studentensecretariaat of de sociale dienst van het opleidingsinstituut voor een correcte inschatting op maat van de opleiding.

Een laptop is tegenwoordig een must. Reken hiervoor op een eenmalige aankoopkost van gemiddeld 735 euro (inclusief laptoptas, software en usb-stick). Voor printkosten rekent u op 102 euro per jaar.

3. Indirecte studiekosten: verplaatsingen naar de campus, schoolmateriaal en huur van een kot

Vervoerskosten zijn in grote mate afhankelijk van de afstand tot de campus/thuis en de keuze van het vervoer. Een pendelstudent kan een bus- en/of treinabonnement nemen of de wagen. Ook een kotstudent die in het weekend naar huis gaat zal een abonnement of beurtenkaart nodig hebben, en een fiets (incl. onderhoud) om zich makkelijk naar school te verplaatsen. Voor een juiste inschatting, op basis van uw situatie en keuzes, kan u best zelf vervoerkosten met elkaar vergelijken.

School- en bureaumateriaal

Een kotstudent heeft een extra bureaustoel en bureaulamp voor op kot nodig, een pendelstudent eerder een lunchbox en thermosflessen. Het CEBUD voorziet voor dit school- en bureaumateriaal een aankoopbudget van 68 euro voor een pendelstudent en 86 euro voor een kotstudent. Ook een nieuwe boekentas is in dit budget inbegrepen.

Kost van een kot

Ten slotte is er nog de huisvesting. Een studentenkamer is een stevige kost om dragen, goed voor ongeveer een derde van de uitgaven. Volgens het CEBUD kost een kot (standaard privékamer met eigen lavabo) gemiddeld 392 euro per maand, inclusief verbruikskosten. Het CEBUD rekent zo’n 110 euro voor kosten voor inrichting (waaronder bedlinnen en ander aankleedmateriaal). Hou er bij de keuze van een kot rekening mee of er poetsmateriaal en kookuitrusting is. Is dat er niet, reken dan op een kost van 303 euro.

De prijzen voor studentenkamers kunnen natuurlijk fors verschillen. Voor een studio in hartje Brussel zal de kost hoger zijn dan een kamer aan de rand van Hasselt. Daarnaast hebben ook andere factoren - eigen aan het gebouw of de specifieke locatie - een invloed op de prijs: de afstand tot de faculteiten, de ligging binnen of buiten de studentenbuurt, de kwaliteit van de kamer en de algemene voorzieningen (kamer met gedeelde voorzieningen, eigen sanitair, volwaardige studio), oppervlakte, bijkomende gemeenschappelijke voorzieningen (een wasmachine en droogruimte bijvoorbeeld), ligging van de kamer in het gebouw, enzovoort.

Uit het jongste Kotkompas van vastgoedconsultant Stadim kost een kot (exclusief kosten) gemiddeld 420 euro per maand in Vlaanderen, 385 euro in Wallonië en 490 euro in Brussel. Onderstaande tabel geeft een indicatie van de huurprijzen (exclusief kosten) per type kamer en per regio op basis van de 10 grootste studentensteden.

	België	Vlaanderen	Wallonië	Brussel
Studentenkamer	350 euro	335 euro	350 euro	400 euro
Studentenkamer + eigen sanitair	410 euro	420 euro	380 euro	475 euro
Studio	480 euro	495 euro	435 euro	580 euro
Gemiddelde	415 euro	420 euro	385 euro	490 euro

Bron: Kotkompas 2021, Stadim

In een studentenhuurovereenkomst moeten alle kosten en lasten in de huurprijs zijn inbegrepen. Alleen het verbruik van water, energie en telecommunicatie (internet) kan afzonderlijk worden aangerekend. Soms wordt gewerkt met een all-in prijs.

Vergeet ook de huurwaarborg niet in de berekening. Die waarborg krijgt u na afloop van het huurcontract terug (als de student het netjes heeft gehouden), maar dat geld moet u wel even kunnen missen. De huurwaarborg mag maximum 2 maanden huur bedragen.

Tips voor de zoektocht naar een betaalbaar kot

Start de zoektocht tijdig: in april of mei. Check elk jaar of er een beter of goedkoper alternatief is voor uw kot.
Raadpleeg de dienst huisvesting van de universiteit of hogeschool of zoek op gespecialiseerde websites (elke grote studentenstad heeft een toegewijde website met zoekertjes) om het aanbod te vergelijken.
Een andere manier om de kosten te drukken kan door woningdelen of gezamenlijk huren. In plaats van een studentenkamer huurt u dan samen met enkele andere studenten een 'volwaardige' woning of appartement met een gewoon huurcontract.
Thuis tijdens de zomermaanden? Misschien bent u beter af met een contract van 10 maanden als u kotbaas dat toestaat.
Bewaar zorgvuldig een kopie van het huurcontract, het huurreglement en de plaatsbeschrijving.
Probeer een opzegclausule in het huurcontract te onderhandelen voor het geval u voortijdig een einde wil stellen aan het contract.
Plaats de huurwaarborg op een bankrekening. Betaal de huurwaarborg niet cash, hoewel dit in de praktijk soms gevraagd wordt. Wettelijk gezien is dit niet toegestaan. U kiest daarom best voor een huurwaarborgrekening. Door de waarborg op zo'n geblokkeerde rekening te plaatsen, kan niemand er aan tijdens de looptijd van het contract - zowel u als de verhuurder niet. Na schriftelijk akkoord van huurder en verhuurder kan de waarborg vrijgegeven worden.
U bent wettelijk niet verplicht om een brandverzekering af te sluiten voor een studentenkot, hoewel dat aan te raden is. Soms wordt dat trouwens expliciet geëist door de verhuurder. Misschien worden alle risico’s al gedekt door de brandverzekering van de ouders en/of de brandverzekering van de verhuurder; vraag dit even na.

Tips om te besparen voor kotstudenten

Student zijn komt met heel wat financiële kortingen en voordelen. Het is goed om die nu ten volle te benutten, want een deel van die voordelen komt pas terug met het pensioen. Deze tips vergen geen extreme inspanningen, maar kunnen wel stevig de kosten drukken:

Vraag naar studentenkortingen bij de kapper, restaurant, sportvereniging, museum of bioscoop. Maar ook als u pakweg een nieuwe laptop of bed wil kopen.
Kijk of u studieboeken tweedehands kan vinden. Verkoop uw eigen boeken als u ze niet meer nodig heeft.
Kook zelf uw potje (samen koken op kot = nog voordeliger) of eet voordelig in het studentenrestaurant. Maak zelf koffie. In de supermarkt vindt u soms producten aan verminderde prijs die de dag zelf verkocht moeten worden.
Stel een budget op, bijvoorbeeld met deze budgettool van Wikifin.
Een studentenkamer inrichten hoeft geen smak geld te kosten. In de kringwinkel vindt u goede en leuke spullen en online kan u zelfs gratis spullen op de kop tikken.
Vermijd nachtwinkels, die zijn doorgaans duur.
Vraag alle toeslagen en tegemoetkomingen aan waar u recht op kan hebben. Gemiddeld 1 op 4 studenten komt in aanmerking voor studietoelages van de overheid. Meer info hierover vindt u op centenvoorstudenten.be of bij de sociale dienst van uw universiteit of hogeschool.
Wacht tot de solden om te shoppen.
Een studentenjob zorgt voor meer geld in het laatje. Ook al is het maar een paar uur per week.
Financiële zorgen? Elke universiteit en hogeschool heeft een sociale dienst waar u ook met financiële vragen en problemen