Woning afbetaald: wat nu met uw geld?

De afbetaling van de eigen woning neemt elke maand een grote hap uit het gezinsbudget. Volgens cijfers van BNP Paribas Fortis, de Belgische marktleider in hypothecaire kredieten, gaat het gemiddeld om 833 euro per maand gedurende 19 jaar.

Hoewel het voor jongere generaties (met steeds langere hypotheken) nog niet aan de orde is, kan het voor vijftigers en zestigers wel al zinvol zijn om te kijken wat de volgende stap kan zijn. Eenmaal de hypotheek is afgelost, kan het financieel plaatje er drastisch anders uitzien.

Wat kan u dan met dat geld doen? Enkele mogelijke oplossingen:

Investeren in extra vastgoed

Ongeveer zeven op de tien Belgische gezinnen woont in een eigen huis of appartement, blijkt uit cijfers van de Nationale Bank van België. En bijna één op vijf heeft zelfs meer dan één stuk vastgoed, om zelf te gebruiken of om te verhuren. Dat kan een woning zijn, maar ook een garage of studentenkot. Belgen hebben een baksteen in de maag, en daar lijkt geen enkele crisis of virus tegen opgewassen.

Als Belgen investeren in extra vastgoed doen ze dat vooral in residentieel vastgoed. Dit is de markt die we zelf het best kennen en waarover we makkelijk onafhankelijk advies en informatie kunnen inwinnen. Wil u investeren in commercieel vastgoed zoals kantoren, hotelkamers, kmo-units … dan laat u zich best goed begeleiden door een expert.

Met een vastgoedinvestering kan u zowel mikken op een waardeverhoging op lange termijn, als op het genereren van een regelmatig extra inkomen via de huuropbrengsten. De gunstige fiscaliteit voor huurinkomsten is dan ook een groot pluspunt voor wie in vastgoed investeert om te verhuren: in België wordt u namelijk niet belast op de werkelijke huurinkomsten als de huurder de woning niet gebruikt voor beroepsdoeleinden, maar op basis van het geïndexeerd kadastraal inkomen. Voor niet-particulier gebruik wordt het geïndexeerd kadastraal inkomen gebruikt om de ondergrens van het belastbaar bedrag te bepalen. De belastbare grond voor een woning die verhuurd wordt voor professionele doeleinden ligt dus minstens even hoog als bij een woning die verhuurd wordt aan een particulier die de woning niet voor zijn beroep zal gebruiken. Verhoogt u bovendien de woonkwaliteit en maakt u de woning energiezuiniger, dan komt u in aanmerking voor tal van tegemoetkomingen.

Vastgoed is een tastbare investering die veel Belgen vertrouwen inboezemt. Wonen is een basisbehoefte. En omdat er steeds meer gezinnen (en ook steeds meer kleinere gezinnen) zijn, is er ook altijd een ‘afzetmarkt’. Hoewel investeren in extra vastgoed voordelen heeft, zijn er ook nadelen en risico’s om mee rekening te houden.

We zijn er over het algemeen van overtuigd dat vastgoed niet of nauwelijks in prijs kan dalen. Hoewel dat de jongste decennia ook het geval is, is onze vastgoedmarkt echter niet immuun voor dalingen. Zo daalden de prijzen in de jaren 1980 zelfs met 30% in ons land.

In vastgoed investeren doet u voor de lange termijn en kost doorgaans een pak geld dat u in één keer moet investeren. Daar komen nog eenmalige kosten bij: erelonen, registratiebelasting, btw bij nieuwbouw, en andere aktekosten. Als u een woning binnen de vijf jaar verkoopt, dan betaalt u 16,5% op de meerwaarde.

Ook het beheer, inrichten en onderhouden kosten geld. Als u verhuurt dient u bewust te zijn dat huurders rechten hebben. Daarnaast is er altijd een kans op wanbetaling of betalingsachterstand. Ook als u geen huurder vindt, kan de kost van leegstand doorwegen.

Als u in fysiek vastgoed investeert, neemt u een concentratierisico. Meestal investeert u een pak geld in één soort gebouw op één locatie. Hierdoor is het risico niet gespreid. Tot slot dient u bij fysiek vastgoed stil te staan bij later. Wat gebeurt er als u overlijdt? Hebben uw erfgenamen wel zin om het beheer over te nemen als u er niet meer bent?

Investeert u in extra fysiek vastgoed? Dan is het ook altijd een goed idee om niet al uw spaargeld in bakstenen te stoppen. Uw financiële buffer wordt best ruimer omdat u nu voor twee woningen onverwachte uitgaven kan hebben (van lekkende leidingen tot defecte gasbranders). Hou daarom zeker nog wat extra budget achter de hand dat onmiddellijk beschikbaar is.   

Schenken

Als u op een moment in uw leven bent dat méér geld niet tot méér geluk leidt, of als u bijvoorbeeld uw kinderen een zetje in de rug wil geven, dan kan een schenking een optie zijn. Toch is het goed om weten dat u niet zomaar kunt schenken (tenzij u geen kinderen heeft en niet gehuwd bent).

Om de spelregels van het schenkingsrecht te begrijpen, dient u er tegelijk het erfrecht bij te halen. Dat erfrecht bepaalt dat uw huwelijkspartner en kinderen beschermde erfgenamen zijn. Zij hebben recht op een minimum erfdeel, ook wel ‘reserve’ genoemd. Kinderen hebben samen recht op minimaal de helft van uw vermogen, en dit ongeacht het aantal kinderen u heeft. Uw huwelijkspartner moet minstens het vruchtgebruik van de helft van uw nalatenschap erven, met als minimum het vruchtgebruik op de gezinswoning en de huisraad.

Stel dat u tijdens uw leven meer dan de helft van de reserve geschonken heeft aan een vriend, dan kan uw kind die reserve opeisen. De reserve wordt namelijk niet alleen berekend op het vermogen dat u nalaat bij uw overlijden. Ook onder meer schenkingen uit het verleden worden hier na aftrek van de schulden bijgeteld. Hiermee dient u dus rekening te houden.

Er zijn 2 courante manieren om te schenken: met een bankgift of via de notaris. Op schenkingen van roerende goederen (zoals cash) in rechte lijn en tussen huwelijkspartners en de wettelijk samenwonende partners (in Vlaams Gewest onder voorwaarden ook tussen feitelijk samenwonende partners) betaalt de ontvanger in het Vlaams Gewest en Brussels Hoofdstedelijk Gewest 3%, en in het Waals Gewest 3,3% schenkbelasting.

Ter vergelijking: de successierechten voor de erfgenamen in rechte lijn en tussen echtgenoten en wettelijk samenwonenden in het Vlaams Gewest worden berekend volgens progressieve schijven van 3 tot 27% (onder voorwaarden geldt dit ook feitelijk samenwonende partners in het Vlaams Gewest). In het Waals Gewest en Brussels Hoofdstedelijk Gewest is dit volgens progressieve schijven van 3 tot 30%.

Overweegt u een schenking? Dan is het altijd raadzaam om eerst met een notaris of andere expert af te stemmen. Hij of zij kan u wijzen op mogelijke clausules die u kan inbouwen. Het grote nadeel aan schenken is namelijk dat het geld definitief uit uw vermogen verdwijnt: het is zo goed als onmogelijk om een schenking terug te draaien. Daarom is het heel belangrijk een goed beredeneerde en geïnformeerde beslissing te maken als u schenkt.