Waarom mentaal en financieel welbevinden hand in hand gaan

Ongeveer de helft van de Belgen heeft financiële zorgen, en zo’n derde van de Belgen voelt zich psychisch onwel. Geldzorgen hoeven niet noodzakelijk samen te gaan met mentale zorgen. Maar in de praktijk zijn beide wel vaak nauw met elkaar verbonden en kunnen ze elkaar ook versterken.

Mentale zorgen beïnvloeden uw financieel welzijn

Wie worstelt met zijn mentale gezondheid neemt vaker ongunstige financiële beslissingen. Uit een onderzoek van het Money and Mental Health Policy Institute bij 5.500 mensen die een mentaal moeilijke periode doormaakten, blijkt bijvoorbeeld dat de respondenten:

• meer uitgeven dan normaal tijdens die moeilijke periode (93%)
• het moeilijker vinden om financiële beslissingen te nemen (92%)
• het betalen van rekeningen uitstellen (74%)
• contact met schuldeisers vermijden (71%)
• een lening afsloten die ze anders niet zouden nemen (59%)

Ook volgens het instituut hebben mensen met mentale zorgen doorgaans minder spaargeld, een hogere schuldenlast, minder vaak een eigen woning, zijn minder goed gepositioneerd op de arbeidsmarkt, enzovoort.

Wanneer we ons niet goed in ons vel voelen hebben we ook minder aandacht voor alledaagse taken. Ook op vlak van financiën: rekeningen betalen, de rekeningstand checken, op tijd op werk komen, geld sparen voor noodgevallen, … Interessant genoeg geldt dit voor mensen uit alle inkomensgroepen. Of u veel of weinig verdient: iedereen kan bij een periode van lager mentaal welbevinden dezelfde financiële ‘fouten’ maken.

Emotioneel gedreven financiële beslissingen nemen we trouwens niet alleen wanneer we ons minder goed in ons vel voelen. Soms worden we sterk beïnvloed door het gevoel van het moment. U heeft waarschijnlijk al een keer iets gekocht om uzelf (of iemand anders) na een baaldag op te beuren. Shoppen kan uw stemming boosten: het gelukshormoon dopamine komt bijvoorbeeld al vrij nog vóór u iets koopt, namelijk op het moment dat u iets in uw (online) winkelkar legt. Dat geeft tijdelijk een goed gevoel. Winkelen kan op die manier 'therapeutisch' werken.

Financiële zorgen beïnvloeden uw mentaal welzijn

Veel mensen ervaren de jongste jaren veel (financiële) onzekerheden. Eerst was er corona. Nu zijn er vooral zorgen rond de hoge inflatie, de aanzwellende energiefacturen, dalende beurzen en economische vertraging. Tele-Onthaal noteerde recent zelfs een stijging van 16,3% meer gesprekken rond financiële zorgen in vergelijking met het jaar voordien. Zorgen die dikwijls gepaard gaan met slapeloosheid, angst, gepieker, gevoelens van machteloosheid, ruzie met de partner, ...

Mentaal en financieel welbevinden werkt dus ook vanuit de andere richting. De druk van financiële problemen en het gevoel geen controle meer te hebben over de situatie kan na verloop van tijd leiden tot mentale problemen. Naast lichamelijke klachten door financiële stress (zoals een verzwakt immuunsysteem en verhoogde bloeddruk) verhogen financiële kopzorgen onder meer de kans op depressiviteit, een lager zelfbeeld en angststoornissen. Wat dan weer kan leiden dat iemand rust nodig heeft, en bijvoorbeeld even niet (voltijds) kan werken.  

Leer patronen kennen

Omdat geld en mentaal welbevinden zo nauw met elkaar verbonden zijn, kan het dus letterlijk lonen om zorg te dragen voor zowel uw geestelijk welzijn als uw financiën.

We hebben elk onze eigen manier om met (financiële) zorgen om te gaan. Hoe u zelf omgaat met financiële stress, hangt er vooral vanaf wat u vroeger van uw ouders heeft geleerd. Sommige mensen reageren extreem, bijvoorbeeld door te gokken of (nog) meer schulden aan te gaan. Anderen doen net het omgekeerde: bijna niets meer uitgeven.

Het is altijd nuttig om stil te staan hoe uw mentaal en financieel welbevinden met elkaar verknoopt zijn – ook als de balans vandaag goed zit. Deze vragen kunnen alvast helpen:

• Zijn er specifieke momenten waarop u sneller geneigd bent geld uit te geven?
• Zijn er bepaalde momenten waarop u eerder geneigd bent te sparen?
• Hoe voelt het als u geld uitgeeft, en hoe voelt u zich als u gaat sparen?
• Voelt u zich anders als u geld uitgeeft en als u spaart?
• Bij welke uitgaven of spaarmomenten ervaart u positieve emoties (u wordt blij, het is een geruststelling), bij welke ervaart u negatieve gevoelens (u maakt zich zorgen, u heeft stress)?
• Welke andere geldzaken triggeren bij u negatieve gevoelens? Bijvoorbeeld een mail of brief van de bank in uw brievenbus vinden, een afspraak maken met de bank, …

Voor wie dieper wil graven, kan het helpen een dagboek bij te houden van uw uitgaven en uw stemming. U noteert telkens wat u uitgeeft en waarom u iets koopt. U zal beter inzicht krijgen in de wisselwerking tussen uw financieel en mentaal welbevinden, en bepaalde triggers ontdekken. Dat kan u dan helpen wanneer u het mentaal of financieel moeilijker heeft. U heeft dan handvaten die u helpen om meer bewuste keuzes te maken, uw koop- en spaargewoonten aan te passen of hulp te vinden.

Hulp nodig?

Maakt u zich vaak zorgen over geld en/of uw mentaal welbevinden, of merkt u dat het niet goed gaat met iemand uit uw omgeving? Wacht in ieder geval niet tot het ‘vanzelf’ overgaat, maar ga hierover een gesprek aan. U kan professionele hulp inschakelen, met iemand praten uit uw vertrouwde omgeving, of anoniem een gesprek aangaan via Tele-Onthaal. Op de website van Te Gek!? leest u meer waar u terecht kan voor hulp, of hoe u iemand kan helpen.