Spaarproducten
Kunnen we helpen?
U wil een goed doel steunen, u heeft geen kinderen of u wil een vriend een duwtje in de rug geven? Wat de reden ook is: het kan best zijn dat u later niet alleen iets aan uw familie wil nalaten, maar ook aan een organisatie, een vriend of ver familielid. Wat zijn de mogelijkheden en wat kost het aan erfbelasting?
Wanneer u niet vastlegt wat er met uw vermogen moet gebeuren na uw overlijden - bijvoorbeeld als er geen testament is - dan is het wettelijk erfrecht van toepassing. Dat betekent dat uw eventuele kinderen en eventuele partner (echtgeno(o)t(e) of wettelijk samenwonende partner) als eerste in de rij zullen staan. Zijn die er niet, dan komen uw vader/moeder en bevoorrechte zijverwanten (broers/zussen of hun kinderen) in beeld. Dat gaat zo verder tot uiteindelijk uw nonkels, tantes, neven en nichten aan de beurt zijn, of de overheid als er geen enkele erfgenaam is.
Met een testament of een andere techniek (levensverzekering, derdenbeding, …) kan u zelf voor een deel bepalen wat er met uw vermogen gebeurt na uw overlijden. Het kan echter zijn dat u niet alleen bepaalde gezins- of familieleden wil bevoordelen, maar ook vrienden en/of een goed doel. Als u dat wenst te doen, dan moet u stappen ondernemen door bijvoorbeeld een testament op te stellen. Vrienden, kennissen, goede doelen, verre familieleden of andere derden, krijgen volgens het wettelijk erfrecht immers niets als u overlijdt.
Hoeveel kan u nalaten aan vrienden of goede doelen?
Als u kinderen of een huwelijkspartner heeft, kan u niet zomaar uw volledige vermogen nalaten aan een vriend of een goed doel. Uw kinderen hebben samen recht op minstens 50% van uw nalatenschap. Evenmin kan u bijvoorbeeld de gezinswoning aan een goed doel nalaten als u gehuwd bent. Wanneer u van plan bent om iets na te laten via een testament (of om een schenking te doen bij leven), is het dus belangrijk om rekening te houden met het deel van uw vermogen dat u moet voorbehouden voor de kinderen en eventuele huwelijkspartner. Twijfelt u wat mag en wat moet? Neem dan zeker contact op met uw notaris of een andere expert in successieplanning.
Wat zijn de standaard successietarieven voor vrienden en verre familieleden?
Goederen die u aan vrienden en andere derden nalaat, worden in principe onderworpen aan de hoogste successierechten. In elk gewest zijn die tarieven anders en gelden ook andere schijven waarop die erfbelasting geheven wordt. Het systeem van erfbelasting werkt progressief: dat wil zeggen dat uw begunstigden op de eerste schijf minder erfbelasting zullen betalen dan op de laatste schijf.
Erfbelasting in Vlaams Gewest tussen vrienden en verre familieleden
(inclusief neven, nichten, nonkels en tantes)
| Schijf in euro | Percentage |
| van 0,01 tot en met 35.000 | 25% |
| van 35.000,01 tot en met 75.000 | 45% |
| vanaf 75.000,01 | 55% |
Erfbelasting in Brussels Hoofdstedelijk Gewest tussen vrienden en verre familieleden
(exclusief neven, nichten, nonkels en tantes*)
*Voor neven, nichten, nonkels en tantes gelden andere tarieven
| Schijf in euro | Percentage |
| van 0,01 tot en met 50.000 | 40% |
| van 50.000,01 tot en met 75.000 | 55% |
| van 75.000,01 tot en met 175.000 | 65% |
| vanaf 175.000,01 | 80% |
Erfbelasting in Waals Gewest tussen vrienden en verre familieleden
(exclusief neven, nichten, nonkels en tantes*)
* Voor neven, nichten, nonkels en tantes gelden andere tarieven
| Schijf in euro | Percentage |
| van 0,01 tot en met 12.500 | 30% |
| van 12.500,01 tot en met 25.000 | 35% |
| van 25.000,01 tot en met 75.000 | 60% |
| vanaf 75.000,01 | 80% |
De laatste fiscale woonplaats van de overledene bepaalt welk gewest (en dus welke erfbelasting) van toepassing zal zijn. Woonde de overledene tijdens de laatste vijf levensjaren op meer dan één plaats in België? Dan telt het gewest waar de overledene het langst woonde in die vijf jaar.
Hoeveel erfbelasting betaalt een goed doel of een vzw op wat u hen nalaat?
Sinds juli 2021 kan u in Vlaanderen aan een goed doel nalaten zonder dat er enige successierechten zijn verschuldigd. Ongeacht de waarde van het vermogen dat u nalaat, 100 euro of 100 miljoen euro, het tarief blijft 0%.
Sinds juli 2021 geldt ook een vlak tarief van 8,5% op legaten aan een beroepsvereniging of een ziekenfonds. Dit verlaagde tarief is ook van toepassing op nalatenschappen aan bepaalde vzw’s, overheden, enz ...
Wil u een stuk van uw vermogen nalaten aan bijvoorbeeld een vzw, maar weet u niet of de organisatie al dan niet erfbelasting zal moeten betalen? Dan neemt u best contact op met uw notaris, een expert in successieplanning of de organisatie zelf.
Opgelet: vroeger kon u in het Vlaams Gewest met een duolegaat de erfbelasting voor uw nabestaanden beperken en tegelijk een goed doel steunen. Dat kan sinds juli 2021 niet meer op een fiscaal vriendelijke manier. Heeft u nog een testament waarin een duolegaat is opgenomen? Dan past u uw testament best aan. Zonder aanpassing zullen ofwel de goede doelen het legaat verwerpen ofwel de familieleden bijna niets meer erven. In Brussel en Wallonië is het duolegaat wel nog fiscaal interessant.
Vlaanderen: gunstigere erfbelasting voor vrienden of verre familieleden via de “vriendenerfenis”
Voor een goed doel of vzw is het fiscaal best wel interessant om een stuk van uw vermogen te erven. Maar wat dan met vrienden en verre familieleden? Zij genieten helaas niet van een vlak tarief van 0 of 8,5%. Zij betalen in het Vlaams Gewest in principe tarieven die oplopen tot 55%.
Om de successiefactuur voor vrienden en verre familieleden enigszins te beperken, bestaat er sinds juli 2021 de ‘vriendenerfenis’ in Vlaanderen. Met de vriendenerfenis kan u onder het meest gunstige fiscale tarief een gedeelte van uw erfenis nalaten aan een of meerdere vrienden of aan bloedverwanten die niet van de eerste graad zijn. Op de vriendenerfenis is hetzelfde lage tarief (3%) van erfbelasting van toepassing als dat voor erfenissen in aan kinderen of tussen partners. Uw vrienden of verre familieleden hoeven daartoe niet in het Vlaams Gewest te wonen.
Een vriend is bovendien een breed begrip: dat kan een petekind zijn, een buur of zelfs een broer of zus (als ‘vriend’ zullen zij minder erfbelasting betalen dan als broer of zus).
Beperkingen van de vriendenerfenis
Tot zover het goede nieuws over de vriendenerfenis. Want terwijl het percentage van 3% erfbelasting geldt voor de schijf tot 50.000 euro bij kinderen of tussen partners, is dat bij de vriendenerfenis beperkt tot een schijf van 15.000 euro. Bovendien geldt het plafond van 15.000 euro niet per vriend, maar voor alle vrienden samen.
Als u maar één persoon als vriend aanwijst in het testament, wordt de vermindering exclusief aan deze persoon toegekend. Als er meerdere vrienden worden aangewezen die van deze vermindering kunnen genieten, en die personen erven samen meer dan 15.000 euro, zal de vermindering toch maar toegepast worden op het bedrag van 15.000 euro. De vermindering geldt dus voor hen samen, in verhouding tot hun persoonlijk verkregen bedrag. Alles wat u dus boven de 15.000 euro nalaat, zal belast worden aan de standaardtarieven van de erfbelasting.
Belangrijk: om discussies met de fiscus te vermijden, moet u in uw testament aanduiden wie van uw vrienden de toepassing mag vragen van de vermindering. Na het overlijden moet de vriend die u in uw testament hebt aangeduid, in de aangifte van de nalatenschap ook vragen dat het verlaagde tarief wordt toegepast.
Tot slot
Elke situatie is uniek. Overweegt u een vriendenerfenis in uw testament op te nemen, of heeft u vragen over successieplanning? Ga dan zeker ten rade bij uw notaris of andere expert in vermogensplanning.
Dit artikel vormt geen fiscaal noch juridisch advies.
Lees ook
Heeft u een vraag voor ons? We bellen u graag op een ogenblik dat het u uitkomt.
Maak een afspraak