Een bijkomend pensioen opbouwen: wat kan u doen?

Hoe kan u een pensioen opbouwen in België?

Het pensioenstelsel steunt op 4 zogenaamde pijlers. Dat betekent dat er 4 manieren zijn om een pensioen op te bouwen.

Eerste pijler: wettelijk pensioen

De eerste pijler is het pensioen dat u van de overheid krijgt, ook wel het wettelijk pensioen genoemd. De hoogte van het maandelijkse bedrag dat u krijgt, hangt onder meer af van uw statuut (ambtenaar, zelfstandige, werknemer – al of niet gemengd), uw gezinssituatie, het aantal jaren dat u werkte en het inkomen dat u verwierf. Dit pensioen wordt geïndexeerd: naarmate goederen en diensten duurder worden, stijgt ook het wettelijk pensioen.

Derde pijler: pensioensparen of langetermijnsparen

De derde pijler omvat alle formules waarmee u zelf een aanvullend pensioen kan opbouwen op een fiscaal voordelige manier.

Pensioensparen

Met pensioensparen kan u extra kapitaal aanleggen voor uw oude dag. U wordt daarvoor ook fiscaal beloond: tot het jaar waarin u 64 jaar wordt mag u jaarlijks tot 990 euro sparen aan een belastingvermindering van 30%, of tot 1.270 euro aan een belastingvermindering van 25% (voor inkomstenjaar 2022). Er zijn 2 verschillende manieren om aan pensioensparen te doen:

• Via een pensioenspaarrekening (bijvoorbeeld een pensioenspaarfonds bij een bank). Zo'n fonds belegt onder meer in aandelen en obligaties en zijn winst hangt af van de beursevolutie. Op het einde van elk jaar wordt de balans opgemaakt. U bent afhankelijk van de prestaties van dit ene fonds. Er is dan ook geen gegarandeerd minimumrendement.
  
  
• U kan ook aan pensioensparen doen via een pensioenspaarverzekering bij een verzekeringsmaatschappij. Dat kan een tak 21-, tak 23- of tak 44-verzekering zijn.
  

Langetermijnsparen

Met langetermijnsparen bouwt u een extra pensioenkapitaal op via een levensverzekering. U ontvangt een belastingvermindering van 30% op de premies die u stort. Hoeveel u jaarlijks maximaal mag storten, hangt af van uw beroepsinkomen. Voor inkomstenjaar 2022 is het maximum vastgelegd op 2.350 euro. U kan aan langetermijnsparen doen zolang u wil (geen maximumleeftijd) in de vorm van een tak 21-, een tak 23 of een tak 44-oplossing.

Pensioensparen en langetermijnsparen zijn in uw belastingaangifte twee aparte fiscale korven: u kan beide dus combineren. Maar let op met langetermijnsparen als u ook een hypothecaire lening inbrengt in uw belastingen. Afhankelijk van het moment waarop u de hypothecaire lening afsloot en in welk gewest u woont, kan u de premies voor langetermijnsparen wel, niet of gedeeltelijk inbrengen. De belastingvermindering voor zowel pensioen- als langetermijnsparen geldt in principe ook alleen als u minstens 10 jaar lang spaart.

Het type product bepaalt wanneer de uitbetaling zal plaatsvinden. Een spaarverzekering heeft een eindvervaldag, meestal op de 65ste verjaardag, en wordt ofwel in één keer of met maandelijkse renten uitbetaald. Bij een pensioenspaarfonds of langetermijnsparen kan u zelf kiezen wanneer u de opname doet. Let wel: volledig belastingvrij is het kapitaal dat u via deze manier gespaard heeft, niet. U geniet aanvankelijk een mooi belastingvoordeel, maar daar staat tegenover dat u op het einde wel nog wordt belast. Als u uw kapitaal bovendien vervroegd opneemt, kan de eindbelasting ook een stuk hoger uitvallen.

Hoeveel pensioen krijgt u later?

Sinds enkele jaren kan u op Mypension.be uw pensioendossier raadplegen. U vindt er niet alleen informatie en simulaties over uw wettelijk pensioen (eerste pijler), maar ook voor uw aanvullend pensioen (tweede pijler). Voor de derde en vierde pijler dient u zelf de nodige opzoekingen en berekeningen te maken.

Hoe dan ook zullen de bedragen in de eerste, tweede en derde pijler voor de meeste Belgen niet volstaan om hetzelfde levenscomfort te kunnen genieten. Daar zijn verschillende redenen voor:

• Het wettelijk pensioen ligt fors lager dan het laatste loon.
  Volgens de OESO ligt het pensioen in België gemiddeld 38,1% lager dan het laatste loon (netto). Op Pensionstat.be kan u de gemiddelde nettobedragen voor werknemers, zelfstandigen en ambtenaren raadplegen.
  
  
• We stoppen vroeger met werken.
  Hoewel de wettelijke pensioenleeftijd vandaag 65 jaar is (66 jaar vanaf 2025 en 67 jaar vanaf 2030), stoppen Belgische mannen volgens de OESO gemiddeld met werken als ze 60,9 jaar zijn en vrouwen op 60,1 jaar. Dat betekent minder inkomen en een lager wettelijk pensioen.
  
  
• We leven langer dan vroeger.
  Volgens Statbel bedroeg de levensverwachting voor mannen van 65 jaar in 1995 14,5 jaar en voor vrouwen 18,7 jaar. Vandaag bedraagt de levensverwachting een stuk meer: 18,6 jaar voor 65-jarige mannen en 21,6 jaar voor vrouwen. Een langere levensverwachting verhoogt ook de kans op langdurige zorg, thuis of in een woonzorgcentrum, en dus risico op meer kosten. In 2018 deed 5,1% van de 65-plussers een beroep op thuiszorg. Zo'n één op vijf Belgische tachtigplussers verblijft in een woonzorgcentrum. Belgen gaan gemiddeld op 82,8 jaar naar een woonzorgcentrum en verblijven er gemiddeld 2,9 jaar.
  
  
• De toekomst van het wettelijk pensioen is niet 100% zeker.
  De pensioenuitgaven van de overheid stijgen, en vooralsnog kan niemand garanderen dat dit volledig betaalbaar zal blijven. In 2000 waren pensioenuitgaven goed voor 8,6% van het bruto binnenlands product. Volgens het Planbureau zal dat 11,4% zijn in 2022 en 13,9% zijn in 2050. Het is niet zeker of de budgettaire ruimte er altijd zal zijn.
  
  
• De actieve bevolking krimpt.
  Er zijn volgens Statbel steeds minder mensen die de pensioenkas spijzen, terwijl er steeds meer gepensioneerden zijn. In 1995 waren er voor elke 67-plusser 4,73 Belgen op actieve leeftijd, dus op een leeftijd waarop ze kunnen werken. Vandaag is dat 3,63 en tegen 2040 zullen er per 67-plusser slechts 2,64 Belgen op actieve leeftijd zijn.
  
  
• Ook de fiscus komt (later) nog eens langs.
  De brutobedragen in zowel de eerste als tweede pijler worden belast. Ook voor het fiscaal voordelig pensioensparen in de derde pijler wordt u op het einde van de rit ook belast (algemeen bedraagt het tarief 8%).

Wat kan u doen om uw pensioen aan te vullen?

• Leg via uw werkgever (uw werkgever doet meestal ook zelf een duit in het zakje) of op een andere manier een extra pensioen aan in de tweede pijler. Als uw werkgever geen aanvullend pensioen aanbiedt, dan kan u opteren voor een Vrij Aanvullend Pensioen voor Werknemers (VAPW).
  
  
• Doe aan pensioensparen, via bijvoorbeeld maandelijks of jaarlijks een bedrag te storten. U betaalt op het einde wel belastingen, maar dat weegt niet op tegen de (fiscale) voordelen die u opbouwt tijdens uw carrière.
  
  
• Vul uw pensioensparen eventueel aan met langetermijnsparen. Heeft u ook een hypothecaire lening lopen, controleer dan eerst of deze een impact heeft op de belastingvermindering van het langetermijnsparen.
  Raadpleeg de maximumbedragen en voorwaarden.
  
  
• Zet spaargeld opzij voor later. Zo hebt u een spaarbuffer die u meteen kan aanspreken als er onverwacht een kost op uw pad komt. Een vaak gebruikte vuistregel is om minstens 6 tot 12 keer uw netto maandelijks (gezins)inkomen opzij te zetten.
  
  
• Beleg een deel van uw vermogen. Beleggen houdt meer risico’s in dan sparen, maar kan op langere termijn een potentieel hoger rendement opleveren. Het is daarom verstandig om een goede balans te vinden tussen geld dat meteen beschikbaar is en geld dat u even niet zal gebruiken.
  
  
• Koop een woning in plaats van te huren. Als u ook na uw pensioen huurt, zal wellicht het grootste deel van uw pensioen naar huurgeld gaan. Door te kopen bent u uw geld niet ‘kwijt’ aan een verhuurder, maar investeert u het in uw eigen huis. Diversifieer uw vermogen eventueel met extra vastgoed.
  
  
• Stel niet uit. Hoe sneller u begint met een extra pensioen op te bouwen, hoe meer kapitaal u kan opbouwen. Niet alleen door wat u zelf voor uw pensioen spaart of opzij zet, maar ook dankzij het sneeuwbaleffect van rendement-op-rendement.